Heikel punt: Kan ons fietspad veiliger?

De Nederlandse fietsinfrastructuur is goed, maar kan nog beter, zo blijkt uit recent onderzoek naar de verkeersveiligheid. Want er zijn best nog wat gevaarlijke punten op de Nederlandse fietsroutes. Waar dan? En wat levert het aanpakken van die punten op?

In vergelijking met vrijwel alle andere landen wereldwijd beschikt Nederland over een uitstekende fietsinfrastructuur. Maar op veel plekken voldoen fietsroutes niet aan de richtlijnen van het CROW-Fietsberaad, een kennis­ centrum dat beleidsmakers adviseert op het gebied van fietsveiligheid en de inrichting van de infrastructuur. Volgens het CROW kan het allemaal (nog) een stuk veiliger. Dat blijkt ook uit onderzoek van de ­ Fietsersbond en Bouwend Nederland naar de verkeersveiligheid van het Nederlandse fietsnetwerk. Veel fietspaden zijn te smal en wegen met gemengd verkeer brengen grote risico’s met zich mee. Sweco, het adviesbureau dat het onderzoek uitvoerde, becijferde daarbij dat met een investering van 2,3 miljard euro in de komende dertig jaar ruim 10.000 verkeersgewonden en 220 verkeersdoden voorkomen kunnen worden.

Opvallende uitkomst

Die cijfers zijn zeker niet uit de lucht gegrepen, vertelt Ross Goorden, beleidsadviseur Ruimte & Mobiliteit voor de Fietsersbond. De onderzoekers analyseer- den het overgrote deel van alle ‘drukke’ fietsroutes in Nederland (met minimaal 150 fietsers per dag). Daarbij brachten ze de ‘fysieke kenmerken’, zoals de breedte en ondergrond in kaart, en koppelden ze de routes aan onder meer ongevallencijfers van de politie. “Op basis van deze data zijn vervolgens per route het ongevalsrisico en het aantal ongevallen per kilometer berekend. Daarnaast is berekend wat het kost om de knel­ punten, voor zover mogelijk, aan te passen aan de richtlijnen van het CROW, wat dit doet met het verwachte aantal ongevallen, en wat de kosteneffectiviteit van de aanpassingen is.” De belangrijkste uitkomsten: het ongevalsrisico en de ongevalsdichtheid zijn veruit het hoogst op 50-kilometerwegen met gemengd verkeer. Het ongevalsrisico ligt op het fietspad het laagst, maar qua ongevalsdichtheid komt het fietspad juist op de tweede plaats. Op zich logisch, want hier wordt nu eenmaal veel gefietst. De breedte blijkt het grootste knelpunt te zijn. Een andere opvallende uitkomst is dat de eerdergenoemde investering van 2,3 miljard euro zou kunnen leiden tot een geschatte besparing van 9,1 miljard euro aan kosten die gepaard gaan met de verkeersgewonden en -doden.

Harde cijfers

Of de knelpunten daadwerkelijk gaan worden aangepakt, is de vraag. Maar volgens Goorden is het al winst dat er nu harde cijfers zijn. “Daarom hebben we dit onderzoek gedaan. Dan heb je iets om over verder te praten: gemeenten kunnen zien waar lokaal knelpunten liggen, voor zover ze die niet in beeld hadden, en ook de Rijksoverheid kan zien dat er echt nog wel wat te doen is. En wat dat oplevert.” Wat betreft het belang van cijfers is de breedte van de fi etspaden een goed voorbeeld. “De discussie over drukte op de fietspaden en grote snelheidsverschillen, is een gedragsdiscussie geworden. Maar als de paden volgens de richtlijnen niet breed genoeg zijn voor het aantal fietsers, dan is het eigenlijk een infrastructuur- discussie. Natuurlijk is verbreding nietaltijd zomaar mogelijk, zoals in de stad of in natuurgebieden, maar dit onderzoek helpt wel om meer objectiviteit in het gesprek te brengen.”

Wat Goorden zelf het meest opviel aan de cijfers, is hoeveel fi etspaden er meer dan twee meter te smal zijn. “Voor dit onderzoek hebben we een ondergrens van een meter gehanteerd, want we gaan de over- heid niet vragen of ze ergens 30 of 60 centimeter extra asfalt bij willen leggen. Maar er zijn dus ook veel plekken waarpaden echt véél te smal zijn. Verder vind ik het mooi om te zien wat je kunt bereiken met die investering van 2,3 miljard euro. Dat klinkt als heel veel geld, maar voor de auto geven we zo twee miljard uit om één knooppunt aan te pakken. Als je bedenkt dat we met dit bedrag in heel Nederland vrijwel alle fietswegen op orde kunnenkrijgen, dan valt het mee. We hebben helemaal doorgerekend op maatschappelijke baten – puur op verkeersveiligheid, door het voorkomen van ongelukken – en dan zie je dat de investering zichzelf binnen pakweg dertig jaar vier keer terugverdient. Dan denk je toch: waarom zijn we dit niet nu al aan het doen?”

Meer lezen?

Dit artikel is te lezen in FietsActief 6. Wil je het nummer nabestellen? Klik dan op de cover.

Tekst: Elias de Bruijne